نمایش عادی شدن فساد اقتصادی!

اگر در خیابان دو نفر را ببینید که در حال دعوا و نزاع هستند، چه احساسی به شما دست می‌دهد؟ آیا می‌ایستید و زدوخورد دو طرف را نظاره می‌کنید یا اینکه احساس انزجار می‌کنید؟ حال زاویه دید را تغییر می‌دهیم. اگر در منزل یا سینما در حال تماشای فیلمی هستید که در آن دو گروه در حال نزاع و دعوا هستند، به صحنه‌های فیلم چگونه نگاه می‌کنید؟ آیا زدوخورد‌های فیلم برایتان جذاب و هیجانی نمی‌شود؟

می‌توانیم از این کار به عنوان زیباشناسی رویداد‌ها یاد کنیم. معمولا در فیلم‌ها و سریال‌ها از این جنبه برای جذاب ترشدن روایت و روند داستان استفاده می‌کنند. اکنون چند وقتی می‌شود که در شبکه نمایش خانگی فیلم‌ها (سیاه چاله) سریال‌ها (آقازاده، یاغی) و بازی‌ها (بازی مافیا) روایت کننده فعالیت شبکه‌های فساد در حوزه‌های اقتصاد هستند.

نمایش سبک زندگی، رفاه، برخورد از موضع قدرت با وقایع، زیرکی و البته خشونت عیان در حذف حریفان، ازجمله نکات مشترکی است که به نوعی می‌توان در همه آن‌ها مشاهده کرد. در این نوع تولیدات، فساد اقتصادی تبدیل به جنبه زیباشناسانه‌ای برای مخاطبان شده است تا آن‌ها را پای تولیدات نمایش خانگی بنشاند. هرچند افزایش آگاهی درباره فساد اقتصادی و هشدار درباره عواقب آن می‌تواند یکی از پیامد‌های مثبت این گونه سریال‌ها و فیلم‌ها تلقی شود، اما از سوی دیگر، این تولیدات با زیبانمایی فساد اقتصادی، زمینه عرفی کردن این مفهوم را فراهم می‌کنند.

درواقع این نوع تولیدات در زمانی که سطح رفاه به دلیل عملکرد اقتصادی دهه ۹۰ به شدت افت کرده و کسب وکار با موانع جدی روبه روست، به صورت زیرکانه‌ای حس هم ذات پنداری را در بین شهروندان نسبت به شخصیت‌های منفی خود ایجاد می‌کنند.

این مسئله سبب می‌شود تا به مرور حس تابو و منفی بودن کار‌هایی که به عنوان فساد اقتصادی در فیلم‌ها و سریال‌ها به نمایش گذاشته می‌شود، شکسته شود و به این قبیل اقدامات به عنوان امری روزمره نگریسته شود. نتیجه این فرایند، عرفی شدن فساد اقتصادی در جامعه است که پیامد مهم آن بی اعتنایی و طبیعی دانستن فعالیت گروه‌های ذی نفع در حوزه اقتصاد است.

در آخر باید به این نکته اشاره کرد که در همه کشور‌ها گروه‌های ذی نفع اقتصادی وجود دارند، اما راهکاری که برای حفظ منافع عمومی اندیشیده شده این است که تا می‌توان فعالیت این گروه‌ها را قانونمند و آشکارسازی کرد تا درباره اقدامات خود پاسخگو باشند تا هرجا به خطا رفتند با آن‌ها برخورد شود و دوم اینکه، چگونه می‌توان فعالیت ذی نفعان اقتصادی را به گونه‌ای سوق داد که تضاد منافع ناشی از فعالیت آن‌ها با خیر عمومی حاکم بر جامعه نه تنها به حداقل ممکن برسد، بلکه درراستای منافع عمومی جامعه حرکت کند.

بدیهی است که به تصویرکشیدن فعالیت ذی نفعان اقتصادی بدون ارائه راهکار برای حل کنترل فعالیت‌های آن‌ها فقط یک نتیجه دارد؛ آن‌ها هستند، پس به عنوان واقعیت با آن‌ها کنار بیایید!